Ercan Balcıoğlu 2000 yılında Mersin Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden mezun olmuştur. 2000-2004 yılları arasında Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Bölümü'nde yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 2005 yılında Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden (ATAUM) Avrupa Birliği Uzmanlığı almıştır. 2007 yılında Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Fakültesi'ne Sosyoloji Araştırma Görevlisi olarak atanmıştır. 2010 yılında kazandığı eğitim bursu ile Amerika Birleşik Devletlerinde, New Jersey, Kean Üniversitesi Criminal Justice Bölümü’nde ve New York Polis Teşkilatı'nda (NYPD) Polis Etiği alanında araştırma yapmıştır. 2012 yılında Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Strateji ve Yönetimi Anabilim dalında "Disiplin Suçları İşleyen Polisleri Diğer Polislerden Ayıran Faktörler: Türk Polis Teşkilatı Örneği" başlıklı tezi ile doktora derecesini elde etmiştir.
Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Fakültesinde Sosyoloji Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta iken 2013-2014 tarihleri arasında bir yıl süreyle "Suç Mağdurunun Korunması" alanında İngiltere'de, Leicester Üniversitesi'nde "visiting professor" olarak çalışmıştır. "Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Hakları ve Mağdurun Korunmasına Yönelik Model Önerisi" başlıklı bilimsel araştırmasını da aynı üniversitenin Kriminoloji Bölümü'nde yapmıştır.
Dr. Balcıoğlu, Mart 2013 tarihinden beri yardımcı doçent olarak Güvenlik Bilimleri Fakültesi dışında Öğretim Üyesi olarak çeşitli üniversitelerde Sosyoloji, Kriminoloji ve Viktimoloji alanında dersler vermektedir. Aynı zamanda Polis Akademisi Suç Araştırmaları Merkezi'nde (SAMER) de ulusal ve uluslararası birçok bilimsel araştırmada çalışmaktadır.