ÖZET

Maddî ve beşerî kaynakların ABD merkezli hale geldiği ve sosyal bilimlerin hem Amerikan toplumuna hem de Batı dışı dünyaya model sunma yönünde araçsallaştığı 20. yüzyılın ikinci yarısında, uygulamalı sosyolojik çalışmalara teorik ve kavramsal çerçeve sağlama misyonunu yüklenen Talcott Parsons’ın kuramının odağında toplum nasıl bir arada tutulabilir sorusu yer almaktadır. Bu nedenle toplumsal denge, toplumsal bütünleşme, toplumsal uyum gibi kavramlar kuramında öne çıkmıştır. Ancak bu durum, onun toplumsal eylem ve değişmeyi göz ardı ettiği anlamına gelmemektedir. Tam tersine toplumsal denge ile uyumlu toplumsal eylem ve tedrici bir toplumsal değişme Parsons’ın kuramına içkin durumdadır. Literatür değerlendirmesine dayanan bu çalışma ise toplumsal eylem, genel sistem kuramı ve genel sistem kuramının sibernetik modeli olmak üzere sınıflandırılabilecek Parsons’ın sosyolojik düşüncesinin üç evresinde toplumsal eylem ve toplumsal değişme olgularını nasıl ele aldığını göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede Parsons’ın düşüncesinde toplumsal eylem ve toplumsal değişmenin, toplum ile bireyin psikolojik ve motivasyonel yapılanması arasındaki karşılıklı ilişki dairesinde uyum yönünde gerçekleştiği ortaya konmuştur.

ABSTRACT

SOCIAL ACTION AND CHANGE: A READING OF TALCOTT PARSONS’ THINKING

In the second half of the 20th century, as material and human resources became USA-centered and the social sciences were instrumental in providing appropriate models for both American society and the non-Western world, Talcott Parsons’ system theory was developed with the mission of providing a theoretical and conceptual framework for applied sociological studies. Parsons’ system theory focused on the question of how to hold society together. Accordingly, concepts such as social balance, social integration, and social harmony came to the fore. This does not mean, however, that he ignored social action and social change. On the contrary, social action compatible with social equilibrium and gradual social change are inherent in Parsons’ theory. Based on a literature review, this study aims to show how Parsons dealt with phenomena of social action and social change in the three phases of his sociological thought, which can be classified as social action, general systems theory, and the cybernetic model of general systems theory. Within this framework, it is revealed that in Parsons’ thinking social action and social change allow movement toward adaptation within the mutual relationship between society and the individual’s psychological and motivational structure.