ÖZET

Toplumsal bir ilişki sistemi olarak kayırmacılık, ilişkiye kaynaklık eden temalara göre farklı kavramlarla adlandırılabilmektedir. Gerek kaynakların gerekse ilişkiye kaynaklık eden temellerin çeşitliliğinden hareketle ortaya çıkan bu kavramlar konusunda literatürde kavramsal kaotik bir durum olduğu görülmektedir. Konunun ve kavramların daha netleştirilip çerçevelendirilmesi adına bu çalışmada, öncelikle konuya ilişkin kavramların belirginleştirilmesi ve sonrasında literatürde yer almayan sahadaki yeni kayırmacı ilişki tiplerinin kavramsallaştırılmasına çalışılmıştır. Bu çerçevede bu çalışmada 2019 yılı içerisinde kamu istihdamında güvenlik soruşturması, mülakat gibi yasal düzenlemeler dolayısıyla kayırmacı ilişkilere imkân veren kadrolara (kaymakam, hâkim/savcı, denetmen gibi) atanmalar üzerinden bu tür ilişkilerin incelendiği bir nitel sosyolojik çalışmadan elde edilen, sahaya ve literatüre ilişkin verilerden faydalanılmıştır. Bu bağlamda saha ve literatür araştırmasından hareketle; makro düzey bir etno-dinsel ayrımcılığa işaret eden yapısal kayırmacılık, yeni pozisyonlar açabilmek için var olan pozisyonları işgal edenlerin tasfiyesini içeren dışlayıcı/uç kayırmacılık ve yasalar aracılığıyla işleyen bir tür olarak radikal kayırmacılık şeklinde yeni kavramsallaştırmalara ulaşılmıştır.

ABSTRACT

CLIENTELISM AS A SOCIAL AND POLITICAL RELATIONSHIP TYPE AND SOME NEW CONCEPTUALIZATIONS

Clientelism as a system of social relations can be described with different concepts according to the themes from which the relationship originates. It is seen in the literature that there is a conceptually chaotic situation regarding these emerging concepts due to the diversity of both the sources and the foundations of these relationships. To clarify and frame this subject, efforts were first made to clarify the concepts related to the subject, followed by an attempt to conceptualize new types of clientelism in the field that are not included in the literature. In this context, such relations were examined in this study based on appointments to positions in public employment in 2019 such as district governor, judge/prosecutor, or inspector that allow for clientelist relations due to legal regulations such as security investigations and interviews. Field data and a literature review were used in the study based on a qualitative sociological research approach and some new conceptualizations were established in this context. These are structural favoritism, which indicates macro-level ethno-religious discrimination; exclusionary/extreme favoritism, which entails the removal of those who occupy existing positions in order to open new positions; and radical favoritism, a type that operates through laws.