ÖZET

Bu çalışmada, Fakir Baykurt ve Kemal Tahir’in köy romanları köyde/köylüde batıl inançlar, din, eğitim, ilerleme/yenilik gibi olgular üzerinden karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Çalışma, köylünün içinde bulunduğu inanç, gelenek ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği, eğitim ve ilerleme fikrinin yine köylüler tarafından nasıl değerlendirildiğini yazarların romandaki konuyu ele alış tarzları ve kahramanlarının söylemleri üzerinden analiz etmektedir. Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Onuncu Köy ve Tırpan; Kemal Tahir’in Sağırdere, Körduman, Köyün Kamburu bu olgular üzerinden karşılaştırıldığında bazı benzerlikler ve farklılıklar ön plana çıkar. Buna göre, Fakir Baykurt’un köyü ya da köylüyü ele alırken haksızlıklar karşısında sessiz kalmayan bazı “roman kahramanları”, Kemal Tahir eserlerinde pasif, çıkarcı, biat etmeye müsait bir hal alır. Köylünün, toplumsal cinsiyet eşitsizliğini içselleştirmesi ve ilerleme/yenilik fikrine karşı kapalı tutumu, dinin gündelik hayatın her alanını kuşatması, eğitime pragmatik bakış Kemal Tahir’in eserlerinde sıklıkla karşılaşılan öğeler iken, Baykurt’un eserlerindeki köylüler çoğu durumda yeniliklere açık, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eğitim konusunda duyarlı, dinle mesafeli bir ilişkilenme olarak resmedilir. Fakir Baykurt’un çizdiği karakterlerin şehir hayatına özenmesi, köylünün traktöre karşı çıkmaması ve bu durumu iyi karşılaması nihayetinde köyden göçerken şehirdeki ilerlemenin cazibesi olarak aktarılır. Kemal Tahir’in çizdiği köylüler ise şehri kötülüğün, ahlaksızlığın, dinsizliğin yeri olarak addeder. Dolayısıyla ilerlemeye, dışarıdan müdahaleye karşıdır. Neticede yapılacak tren yoluna, fabrikaya, getirilecek traktöre/makineye karşı köylünün tavrı olumsuz olarak aktarılır. Dönemin koşulları açısından değerlendirildiğinde, Tahir’in köylü roman kahramanları gerçekte karşılaşma olasılığı daha yüksek türden köylü prototipi çizmektedir. Fakir Baykurt ve Kemal Tahir eserlerinde köylülerin eğitime bakışı noktasında da bir ayrılık söz konusudur. Fakir Baykurt’un kendisinin de öğretmenlik yapması köylülerin görece duyarlı çizilmesinde rol oynamıştır. Oysa Kemal Tahir’in metinlerindeki bakış açısına göre eğitim, köylerde medrese eğitimi ile sınırlıdır ve ancak statü sağlıyorsa değerlidir.

ABSTRACT

A COMPARATIVE SOCIOLOGICAL ANALYSIS OF THE RELIGION AND EDUCATION IN THE WORKS OF FAKİR BAYKURT AND KEMAL TAHİR

This study involves a comparative analysis of Fakir Baykurt and Kemal Tahir’s village novels based on notions such as superstition, religion, education, progress/innovation in the village and the villager’s life. The study analyses the villagers’ assessment of ideas that affect them such as belief, tradition, gender inequality, education, based on the writers take on the subject in their novels and the protagonists’ quotes. Some similarities and differences stand out when Fakir Baykurt and Kemal Tahir’s works- Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Onuncu Köy, Tırpan, Sağırdere, Körduman, Köyün Kamburu- are reviewed based on these notions. For example, when it comes to the village and the villagers, Fakir Baykurt’s, “novel protagonists” who are never silent against injustice, become passive, self-interested and ready to obey in Kemal Tahir’s works. While elements such as villagers internalizing gender inequality, being close-minded towards progress/innovation, religion invading all corners of daily life, a pragmatic perspective towards education are commonly found in Kemal Tahir’s works, Baykurt’s works include villagers who are open to innovation about several matters, sensitive to gender equality and education and in a distant relationship with religion. The longing Fakir Baykurt’s characters have for the city life, the villager’s willing adoption of the tractor and their acceptance of these circumstances are ultimately conveyed as the charm of the progress in the city-life as villagers emigrate from their villages. Kemal Tahir’s villagers see the city as the place of evil, immorality, irreligion. As a result, they are against progress and foreign intervention. Villagers attitude towards the railroad, the factory and the tractor and machines are ultimately conveyed as negative. When we consider the circumstances in the 1940s and the homogeneous characteristics of the villagers in those times, it can be said that we are more likely to come across Tahir’s village novel protagonists in the real world. The villagers in Fakir Baykurt and Kemal Tahir’s works are also in disagreement about education. Fakir Baykurt’s teaching career played a role in his description of the villagers being relatively sensitive. The perspective in Kemal Tahir’s texts on the other hand, only values education if it leads to income and status. On the other hand, the villager mostly accepts the madrassa education. The lack of any schools in all of Kemal Tahir’s reviewed works is already an important example of the villagers’ circumstances.